Terapia manualna

Terapia manualna jest szczególnym działem fizjoterapii, zajmującym się nerwowo-mięśniowo-szkieletowymi dysfunkcjami układu ruchu. Terapia manualna to metoda terapii, w której ręce terapeuty wykorzystywane są w umiejętny sposób w celu oceny, badania i pomocy podczas przywracania bezbolesnych zakresów ruchu.

Ortopedyczna Terapia Manualna (OMT) zawiera i kieruje się wiedzą naukową, podpieraną badaniami klinicznymi oraz stanem pacjenta w modelu bio-psycho-społecznym.

Terapia manualna jako koncepcja pracy bazuje w głównej mierze na tzw: Wnioskowaniu Klinicznym (ClinicalReasoning, Problem Solving). Są to procesy myślowe i kliniczne, który wpływają na decyzje terapeuty i są związane z postępowaniem podczas badania i leczenia. Podczas całego badania fizjoterapeutycznego na bieżąco oceniamy i planujemy nasze kolejne działania.

W oparciu o rozumowanie kliniczne stosowane są specjalistyczne strategie leczenia. Głównymi technikami leczenia są techniki manualne (mobilizacje lub manipulacje), w których terapeuta bezpośrednio oddziałuje na stawy i tkanki pacjenta. Dodatkową formą technik są ćwiczenia terapeutyczne, które mają na celu w odpowiedni sposób podtrzymywać a nawet poprawić efekt terapeutyczny uzyskany podczas wizyty.

Czym jest mobilizacja lub manipulacja w terapii manualnej?

W przypadku dysfunkcji stawu możemy mieć do czynienia z ograniczeniem ruchomości (hypomobilność) lub jej zwiększeniem (hypermobilność). Czy hypomobilność lub hipermobilność sama w sobie może prowokować ból? Nie, chyba, że wystąpią inne czynniki które mogą doprowadzić do miejscowego uwrażliwienia tkanek. W przypadku hypomobilności stawu jako rodzaj leczenia stosowana będzie mobilizacja lub manipulacja. Jeśli przypuszczamy, że przyczyna ograniczenia ruchomości tkwi w stawie, to korzystamy z mobilizacji stawu, jeżeli w leżących wokół tkankach miękkich, to wykorzystujemy manualną mobilizację tkanek miękkich.

Jaki jest cel tych działań lub technik? Poprawa miejscowego ukrwienia, odwrażliwienie tkanki jako działanie przeciwbólowe, poprawa miejscowego drenażu płynowego. Uzyskiwany rezultat to poprawa ruchomości stawu i tkanek okołostawowych oraz mniejsze wrażenia bólowe pacjenta.

Sęk w tym, żeby wiedzieć gdzie, jak, w którym kierunku i z jaką siłą mobilizować aby uzyskać wyżej wymienione efekty. Wybór, umiejętne zastosowanie i progresja technik mobilizacji i manipulacji bazuje na osiągnięciu pożądanych wyników klinicznych. Celem jest przywrócenie idealnego, wolnego od bólu zakresu ruchu. To z kolei pozwala danej osobie na wykonywanie codziennych zadań, czynności i funkcji fizycznych z większą łatwością.

Terapia manulana - z jakich metod korzystamy?

Istnieje wiele szkół i organizacji terapii manualnej. Każda koncepcja nieznacznie różni się stylem badania i formą prowadzenia terapii. Cel każdej z metod, jakim jest zmaksymalizowanie potencjału ruchowego poprzez poprawę zakresu ruchu, jakości wykonywanych ruchów i odpowiedzi ze strony objawu (bólu pacjenta) towarzyszącego ruchowi, jest dokładnie taki sam.

Do najpopularniejszych na świecie szkół terapii manualnej, których metod naucza się w Polsce, należą:

• Terapia Manualna w koncepcji Maitland (szkoła australijska)
• Terapia Manualna Kaltenborn and Evjenth (szkoła norweska)
• Terapia Manualna Mulligana (szkoła nowozelandzka)
• Terapia HeikoDahl (szkoła niemiecka)

Po ukończeniu każdego z tych kursów i zdaniu międzynarodowego egzaminu zarówno teoretycznego jak i praktycznego terapeuta otrzymuje certyfikat. Nadrzędną organizacją zrzeszającą terapeutów manualnych jest IFOMT (The International Federation of Orthopaedic Manipulative Physical Therapists), która czuwa nad jakością kształcenia terapeutów.

Terapia manulana w praktyce - ogólny schemat badania

Pomimo tego, że terapeuta głównie pracuje rękoma to zanim cokolwiek zacznie robić niezwykle istotny jest dobrze przeprowadzony wywiad. Wywiad pozwala terapeucie niejako zrozumieć i przeanalizować problem pacjenta, a także postawić ewentualne hipotezy.

Analizując problem pacjenta terapeuta manualny obserwuje ruchy czynne, czyli jak i ile ruchu występuje w danym stawie. Kolejnym, a w zasadzie najważniejszym krokiem jest bierna ocena ruchomości stawu, w której terapeuta za pomocą rąk ocenia jakość i ilość ruchu w stawie oraz okolicznych tkankach miękkich (mięśni, powięzi, więzadeł).

Zmniejszając ilość hipotez do minimum terapeuta przystępuje do leczenia. Dobór technik leczniczych i metod pracy jest niezwykle indywidualny. Podczas leczenia terapeuta na bieżąco ocenia postępy i za pomocą testów kontrolnych weryfikuje efekt swojej pracy.

Zadaniem terapeuty manualnego jest skutecznie i celowanie uczestniczyć w procesie leczenia. Terapia manualna jest doskonałym narzędziem pracy dla pacjentów żyjących z bólem pochodzącym z układu mięśniowo-szkieletowego. Warto jednak dodać, że na ból ma wpływ niezwykle dużo czynników. Jeśli mamy do czynienia z dysfunkcją o podłożu mechanicznym, terapeuta manualny ma doskonały wachlarz możliwości żeby przywrócić ruchomość w stawie, zmniejszyć dolegliwości pacjenta i wyedukować pacjenta na przyszłość. Biorąc jednak pod uwagę model ICF, który sugeruje, że każdy problem i dolegliwość należy analizować z punktu widzenia bio-psycho-społecznego, to leczenie bólu trzeba analizować na wielu płaszczyznach, nie tylko mechanicznie.

Z jakimi problemami można zgłosić się do terapeuty manualnego?

Jak wcześniej zostało podkreślone terapeuta manualny jest niejako „mistrzem” w rozwiązywaniu problemów pochodzenia stawowego. Uraz, przeciążenie, zwyrodnienie, usztywnienie, ból, brak ruchu i funkcji to najczęściej stwierdzane dysfunkcje. Wiele problemów kręgosłupa czy stawów obwodowych związanych z urazem lub przeciążeniem nadaje się do terapii przez wyznaczenie sobie celów krótko i długoterminowych wspólnie przez terapeutę i pacjenta.